Bán giải chấp cổ phiếu và những điều nhà đầu tư cần cảnh giác

Trong chứng khoán, “bán giải chấp cổ phiếu” là một thuật ngữ mà ai phải cũng hiểu rõ bản chất, hệ lụy mà hành động này có thể mang lại.

Khái niệm bán giải chấp cổ phiếu là gì?

Trong chứng khoán, bán giải chấp cổ phiếu là hành động mà tổ chức cho vay, điển hình là ngân hàng hoặc công ty chứng khoán - tiến hành thanh lý tài sản thế chấp của người vay khi họ không còn khả năng hoàn trả nợ đúng hạn. 

Thay vì tiếp tục thương lượng, tài sản được đem ra bán nhanh chóng, thường là thông qua đấu giá hoặc các phương thức trực tiếp khác nhằm thu hồi khoản tiền đã cho vay.

Thông thường, sau thời gian 1 tháng kể từ ngày thông báo đáo hạn, nếu bên vay không có động thái phản hồi hoặc xử lý khoản nợ, thì tài sản thế chấp sẽ chuyển quyền sở hữu sang phía cho vay và được tiến hành giải chấp. 

Đây là giải pháp cuối cùng để hạn chế rủi ro mất vốn đối với tổ chức cho vay.

Khi nào xảy ra?

Trong thị trường chứng khoán, bán giải chấp cổ phiếu xảy ra khi nhà đầu tư vay margin, tức sử dụng vốn vay từ công ty chứng khoán để mua cổ phiếu. 

Khi đó, tài sản trong tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư (gồm tiền mặt, cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu, cổ tức…) sẽ đóng vai trò là tài sản đảm bảo cho khoản vay.

Khi thị trường giảm sâu khiến giá cổ phiếu lao dốc, giá trị tài sản trong tài khoản ký quỹ cũng theo đó sụt giảm.

Khi tỷ lệ ký quỹ giảm xuống dưới ngưỡng tối thiểu do công ty chứng khoán quy định, nhà đầu tư sẽ nhận được cảnh báo (call margin) yêu cầu bổ sung tiền hoặc tự bán bớt cổ phiếu để đưa tài khoản về mức an toàn.

Nếu không kịp xử lý, công ty chứng khoán sẽ trực tiếp bán giải chấp cổ phiếu trong tài khoản để bảo vệ khoản vay.

Mục tiêu chính của việc bán giải chấp cổ phiếu là bảo vệ lợi ích cho cả nhà đầu tư lẫn công ty chứng khoán trong bối cảnh thị trường đi xuống.

Tuy nhiên, việc bị bán giải chấp thường gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư vì cổ phiếu thường bị bán ở mức giá thấp và không theo chiến lược đầu tư cá nhân.

Nguyên nhân xảy ra hiện tượng bán giải chấp cổ phiếu 

Hiện tượng bán giải chấp cổ phiếu thường bắt nguồn từ việc nhà đầu tư sử dụng margin - đòn bẩy tài chính quá cao.

Khi thị trường giảm sâu, giá cổ phiếu giảm mạnh khiến tài sản thế chấp suy yếu, kéo theo tỷ lệ ký quỹ xuống dưới 30%. 

Nếu nhà đầu tư không kịp bổ sung vốn hoặc bán bớt cổ phiếu, công ty chứng khoán sẽ phải thực hiện bán giải chấp để bảo vệ khoản vay và hạn chế rủi ro.

Cách phòng tránh rủi ro bán giải chấp cổ phiếu 

Việc sử dụng margin tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu nhà đầu tư không kiểm soát tốt. Để hạn chế rủi ro bị bán giải chấp, nhà đầu tư cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng:

Chỉ sử dụng margin khi hiểu rõ rủi ro

Việc vay vốn đầu tư chỉ nên thực hiện khi nhà đầu tư có kiến thức chắc chắn và kinh nghiệm thực chiến trên thị trường, nhằm tránh những quyết định thiếu cân nhắc dẫn đến thua lỗ.

Chọn đúng thời điểm và cổ phiếu tiềm năng

Margin nên được sử dụng khi thị trường đang trong xu hướng tăng rõ ràng và ưu tiên đầu tư vào các cổ phiếu cơ bản, có thanh khoản cao.

Không nên lạm dụng đòn bẩy quá mức

Dù vay margin giúp tăng lợi nhuận, nhưng cũng kéo theo rủi ro lớn khi thị trường biến động mạnh. Vì vậy, nhà đầu tư cần duy trì tỷ lệ vay ở mức an toàn để tránh rơi vào trạng thái cảnh báo.

Theo dõi tài khoản sát sao

Chủ động kiểm tra tài khoản và kịp thời bổ sung tiền hoặc cơ cấu lại danh mục giúp hạn chế nguy cơ bị call margin hay bán giải chấp bất ngờ.