Nhà ở xã hội mở rộng: Giải pháp cho dân số già?

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu mở rộng chính sách nhà ở xã hội, tập trung hỗ trợ các gia đình đông con và những người gặp khó khăn trong việc nuôi dưỡng con nhỏ.

Động thái được xem là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm đối phó với tình trạng già hóa dân số và tỷ lệ sinh đang có xu hướng giảm nhanh tại Việt Nam.

Theo Thủ tướng, cần chuyển từ mô hình "kế hoạch hóa dân số" sang tư duy phát triển dân số bền vững, đồng thời thích ứng với những biến động xã hội trong dài hạn.

Hỗ trợ nhà ở cho nhóm đối tượng mới không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt mà còn khích lệ người dân tăng sinh, góp phần xây dựng lực lượng lao động trẻ trong tương lai.

Hiện nay, chính sách nhà ở xã hội tập trung vào người có công, hộ nghèo – cận nghèo, lao động thu nhập thấp, công nhân và cán bộ lực lượng vũ trang. Việc mở rộng sang các gia đình đông con sẽ giảm bớt gánh nặng nuôi dưỡng và giúp trẻ phát triển toàn diện.

Thực tế cho thấy, gánh nặng về chi phí sinh hoạt và đặc biệt là tiền thuê nhà tại các đô thị lớn khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ do dự trong việc sinh thêm con.

Trước đây, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam từng đưa ra đề xuất hỗ trợ một lần cho các cặp vợ chồng có hai con khi mua nhà xã hội.

Đề xuất này xuất phát từ mối lo ngại rằng giá nhà không ngừng leo thang, kéo theo chi phí thuê nhà tăng, dẫn đến áp lực tài chính và tâm lý trì hoãn việc sinh con.

Mức sinh đang xuống rất thấp. Theo số liệu thống kê năm 2024, trung bình mỗi phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi sinh đẻ chỉ có khoảng 1,96 con, đánh dấu mức giảm sâu so với tỷ lệ 3,6 con ghi nhận vào năm 1989.

Tại TP.HCM, xu hướng này còn rõ rệt hơn: năm 2023 mức sinh là 1,42 con/phụ nữ, đến năm 2024 còn 1,32.

Cùng với đà giảm của tỷ lệ sinh, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu tại các đô thị lớn cũng có xu hướng tăng lên, điển hình là TP.HCM với con số 30,4 tuổi – mức cao nhất trên cả nước.

Tình hình này làm dấy lên lo ngại về sự thiếu hụt lao động trẻ trong tương lai và gia tăng áp lực lên hệ thống an sinh xã hội.

Trước thách thức đó, Chính phủ đã đặt ra mục tiêu xây dựng một triệu căn nhà ở xã hội trên phạm vi toàn quốc đến năm 2030, xem đây là một trong những giải pháp quan trọng nhằm cải thiện điều kiện sống và hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống, từ đó góp phần nâng cao mức sinh.

Trong lộ trình từ năm 2025 đến 2030, Chính phủ đã phân bổ chỉ tiêu cụ thể cho từng địa phương.

Theo đó, TP.HCM được giao nhiệm vụ phát triển khoảng 67.000 căn nhà ở xã hội, trong khi Hà Nội cần hoàn tất gần 45.000 căn hộ trong cùng giai đoạn.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã trình Quốc hội một dự thảo nghị quyết về cơ chế đặc thù trong phát triển nhà ở xã hội.

Đáng chú ý, một nội dung trong đề xuất là thành lập Quỹ nhà ở quốc gia – một tổ chức tài chính độc lập, không thuộc ngân sách nhà nước và hoạt động không vì lợi nhuận.

Quỹ này sẽ đóng vai trò hỗ trợ xây dựng nhà ở giá rẻ và nhà ở xã hội, góp phần tăng khả năng tiếp cận của người dân với chỗ ở ổn định.

Với loạt chính sách đang được thúc đẩy, kỳ vọng rằng trong thời gian tới, bài toán nhà ở cho người thu nhập thấp, đặc biệt là các gia đình có nhiều con nhỏ, sẽ phần nào được giải quyết.

Đồng thời, đây cũng là một trong những giải pháp quan trọng giúp Việt Nam ứng phó với thách thức dân số già và duy trì nguồn nhân lực trẻ cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững.