Sẽ miễn giấy phép xây dựng cho nhà dân?

Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2025, vấn đề về khả năng bỏ giấy phép xây dựng đối với công trình, nhà ở của người dân đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của báo chí và dư luận.

Trả lời câu hỏi liên quan đến chủ trương này, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, quan điểm xuyên suốt của Bộ là đồng hành cùng chủ trương của Đảng và Chính phủ trong việc cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp. 

Trong lĩnh vực xây dựng, Bộ đang thực hiện nghiêm túc việc rà soát các thủ tục liên quan đến cấp phép, nhằm loại bỏ những quy định không còn phù hợp, gây cản trở không cần thiết, đồng thời đề xuất những thay đổi mang tính cải tiến toàn diện.

Theo Thứ trưởng Huy, việc cấp giấy phép xây dựng đang được xem xét lại một cách toàn diện dưới sự chỉ đạo từ Công điện số 78/CĐ-TTg ngày 29/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó yêu cầu tập trung đơn giản hóa và cắt giảm các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng.

Bộ Xây dựng đã bắt đầu tiến hành rà soát hệ thống các văn bản pháp lý có liên quan, bao gồm các nghị định, thông tư do Bộ ban hành, đồng thời triển khai hoạt động tổng kết việc thực hiện quy trình cấp phép xây dựng tại các địa phương trên cả nước.

Việc đánh giá này nhằm làm rõ những điểm bất cập và nhận diện các cơ hội điều chỉnh phù hợp với thực tế. 

Mặc dù chủ trương là giảm bớt gánh nặng thủ tục, song việc thay đổi vẫn phải được tiến hành một cách thận trọng, bởi tác động của việc bỏ giấy phép không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người dân mà còn có thể liên quan đến quyền lợi và trật tự xây dựng trong cộng đồng.

Đáng chú ý, Bộ Xây dựng đang xem xét khả năng miễn cấp phép đối với một số khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được phê duyệt.

Ở những nơi này, nếu thiết kế đô thị đã được xác lập rõ ràng theo quy định, người dân có thể được xây dựng mà không cần qua thủ tục xin giấy phép. Đây là hướng tiếp cận mới, trong đó vai trò của Nhà nước được thể hiện qua việc kiểm soát bằng quy hoạch, thay vì can thiệp vào từng công trình riêng lẻ.

Thứ trưởng Huy cho rằng nếu cơ chế quản lý dựa trên quy hoạch phát huy hiệu quả, thì việc miễn cấp phép là hoàn toàn có cơ sở và có thể triển khai ngay.

Việc điều chỉnh các nội dung liên quan sẽ được Bộ Xây dựng tích hợp trong quá trình sửa đổi Luật Xây dựng, với mục tiêu hoàn tất trong năm 2025.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi rõ rệt như giảm bớt thủ tục, tiết kiệm chi phí và nhân lực cho cả người dân lẫn cơ quan quản lý, việc loại bỏ yêu cầu cấp giấy phép xây dựng cũng đặt ra nhiều thách thức.

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, việc người dân tự xây dựng nếu không được kiểm soát chặt có thể dẫn đến phá vỡ quy hoạch hoặc ảnh hưởng đến các hộ liền kề.

Đặc biệt, với những khu vực có mật độ xây dựng cao, tình trạng hợp thửa, chia nhỏ đất, xây chen lấn sẽ là thách thức lớn cho công tác quản lý nếu thiếu các công cụ giám sát thay thế phù hợp. 

Bộ Xây dựng đang tiếp tục đánh giá kỹ các tình huống phát sinh, đồng thời nghiên cứu xây dựng những cơ chế kiểm soát hiệu quả sau khi miễn cấp phép để vừa đảm bảo quyền lợi người dân, vừa giữ được trật tự đô thị.

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy khẳng định, mục tiêu cuối cùng không phải chỉ là cắt giảm thủ tục đơn thuần, mà là tạo ra một hệ thống pháp lý minh bạch, đồng bộ, giúp người dân thuận lợi hơn trong quá trình xây dựng nhà ở, đồng thời vẫn bảo đảm vai trò quản lý của Nhà nước và không làm ảnh hưởng đến cộng đồng xung quanh.

Những điều chỉnh này nếu thực hiện hợp lý sẽ mở đường cho một phương thức quản lý hiện đại hơn trong ngành xây dựng, giảm gánh nặng thủ tục nhưng vẫn giữ được kỷ cương quy hoạch.

Bộ Xây dựng đang quyết liệt triển khai theo đúng tiến độ và kế hoạch đề ra, với sự phối hợp chặt chẽ từ các địa phương và các bộ ngành liên quan.