Việt Nam phản ứng linh hoạt trước nguy cơ phụ thuộc thương mại: Cơ hội tái cấu trúc từ thách thức toàn cầu

Kiều Ngọc Châu
Trong vòng một thập kỷ qua, Việt Nam nổi lên như một trong những nền kinh tế có tốc độ mở cửa thương mại cao nhất khu vực châu Á. Tỷ lệ thương mại/GDP của Việt Nam đã vượt ngưỡng 200%, phản ánh mức độ hội nhập sâu rộng với thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng ấy là một thực trạng ít được nhắc đến: sự phụ thuộc vào một số thị trường và đối tác lớn – đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc.
Mở đầu: Một phiên lao dốc khiến thị trường “nghẹt thở”
Phiên giao dịch ngày 5/4/2025 ghi dấu một trong những biến động dữ dội nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong vòng ba năm trở lại đây. VN-Index bất ngờ mất hơn 88 điểm chỉ trong một phiên, thanh khoản thị trường tăng vọt, và hàng loạt mã cổ phiếu thuộc nhóm xuất khẩu, công nghiệp, logistics đồng loạt bị bán tháo. Diễn biến này diễn ra sau khi Mỹ tuyên bố áp thuế nhập khẩu 46% lên hàng hóa Việt Nam – một cú sốc chính sách thương mại có sức ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế.
Không chỉ là sự phản ứng ngắn hạn, làn sóng bán tháo phản ánh một tâm lý bất an lan rộng trong cộng đồng đầu tư. Nó cũng đặt ra câu hỏi lớn hơn: đâu là khả năng chống chịu thực sự của thị trường chứng khoán Việt Nam trước các biến động mang tính toàn cầu?

Tâm lý hoảng loạn: Khi “sóng gió thương mại” lan đến sàn chứng khoán
Sự kiện Mỹ áp thuế được xem như "ngòi nổ" kích hoạt trạng thái phòng vệ cực đoan trên thị trường. Ngay trong phiên sáng 5/4, chỉ số VN-Index đã giảm hơn 50 điểm. Phiên chiều chứng kiến mức giảm sâu hơn khi các mã vốn hóa lớn như VNM, HPG, VHM, MWG bị nhà đầu tư trong nước lẫn nước ngoài đồng loạt rút vốn.
Không dừng lại ở nhóm xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ, hiệu ứng bán lan tỏa còn kéo theo nhiều cổ phiếu ngành ngân hàng, thép, bất động sản giảm sàn. Nhà đầu tư lo ngại rằng cú sốc thương mại sẽ kéo theo chuỗi hệ lụy: sụt giảm lợi nhuận doanh nghiệp, nguy cơ gia tăng nợ xấu, và gián đoạn thanh khoản thị trường vốn.
Những nhóm ngành chịu ảnh hưởng mạnh nhất
Dễ thấy nhất là các nhóm ngành gắn trực tiếp với hoạt động xuất khẩu như dệt may, gỗ, thủy sản và linh kiện điện tử. Những cổ phiếu như TCM, GIL, FMC hay HAX đều giảm từ 7–10% trong phiên 5/4 do nhà đầu tư dự đoán doanh thu và biên lợi nhuận sẽ sụt giảm mạnh nếu đơn hàng từ Mỹ bị cắt giảm.
Song song, ngành logistics cũng gặp khó khi kỳ vọng về sản lượng hàng hóa vận chuyển bị điều chỉnh xuống. Các doanh nghiệp cảng biển, vận tải quốc tế đều bị tác động, dẫn đến việc cổ phiếu như GMD, HAH, VSC đồng loạt giảm sàn.
Trong khi đó, nhóm cổ phiếu ngân hàng và bất động sản giảm do lo ngại rủi ro hệ thống. Các nhà đầu tư lớn bán tháo danh mục để cắt lỗ hoặc chuyển tài sản sang kênh trú ẩn như vàng và USD, khiến dòng tiền rút ra khỏi thị trường nhanh hơn.
Tín hiệu từ khối ngoại và phản ứng của giới đầu tư tổ chức
Khối ngoại trong phiên 5/4 cũng ghi nhận mức bán ròng lên tới hơn 1.200 tỷ đồng, tập trung vào các mã blue-chip như VCB, VIC, FPT, BID. Đây là phiên bán ròng lớn nhất kể từ tháng 11/2023, cho thấy lo ngại lan rộng trong giới đầu tư quốc tế trước rủi ro thương mại và tỷ giá.
Tuy nhiên, một số tổ chức đầu tư trong nước lại cho rằng đây có thể là cơ hội mua vào dài hạn, nhất là với các doanh nghiệp có thị phần rộng, khả năng mở rộng sang thị trường khác hoặc sở hữu chuỗi giá trị khép kín. Quỹ đầu tư SSIAM nhận định: “Biến động ngắn hạn có thể mở ra vùng giá hấp dẫn cho nhà đầu tư trung và dài hạn.”
Vai trò của chính sách và thông điệp ổn định tâm lý thị trường
Ngay trong chiều 5/4, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phát đi thông điệp trấn an, khẳng định: “Diễn biến thị trường là phản ứng nhất thời, chưa phản ánh đầy đủ năng lực nội tại của doanh nghiệp Việt Nam.” Ngân hàng Nhà nước cũng khẳng định sẽ theo dõi sát tình hình tỷ giá và dòng vốn để can thiệp khi cần thiết.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng chỉ những thông điệp thôi là chưa đủ. Thị trường cần các hành động cụ thể hơn, như hạ lãi suất điều hành, ổn định tỷ giá, hoặc đẩy nhanh các gói hỗ trợ phục hồi sản xuất – kinh doanh để tạo niềm tin.
Tái định vị niềm tin: Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng ở đâu?
Sự kiện ngày 5/4 là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn rất nhạy cảm với yếu tố bên ngoài và dễ tổn thương khi nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại. Nhưng đồng thời, đây cũng là cơ hội để nhìn lại nội lực: các doanh nghiệp niêm yết có đủ sức cạnh tranh không? Hệ thống giao dịch có minh bạch và ổn định? Các nhà đầu tư có thực sự hiểu rõ rủi ro và triển vọng?
Thị trường chứng khoán, về bản chất, là "hàn thử biểu" của nền kinh tế. Khi xuất khẩu gặp khó, tỷ giá biến động và tâm lý bất ổn lan rộng, thị trường sẽ phản ánh rõ nét. Nhưng nếu có chiến lược phục hồi hợp lý, thì những nhịp điều chỉnh như ngày 5/4 cũng có thể trở thành bàn đạp cho chu kỳ tăng trưởng mới.
Cùng cộng đồng
Khi một dòng trạng thái có thể thay đổi cục diện chiến tranh Trung Đông
Giữa bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Iran và Israel, Tổng thống Mỹ Donald Trump dùng mạng xã hội Truth Social để truyền tải thông điệp ngoại giao một cách trực tiếp, liên tục và đầy quyết đoán. Xem thêm

Doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam cần làm gì trước cơn địa chấn tại Trung Đông?
Căng thẳng quân sự giữa Israel và Iran không chỉ khuấy đảo địa chính trị toàn cầu mà còn kéo theo những thay đổi sâu sắc trong dòng chảy thương mại quốc tế. Tuy tiềm ẩn rủi ro, nhưng cuộc khủng hoảng này lại có thể mở ra nhiều "khoảng trống thị trường" cho các quốc gia xuất khẩu nhanh nhạy, trong đó có Việt Nam. Xem thêm

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tiến thoái lưỡng nan giữa lạm phát và thuế quan Mỹ
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đang mắc kẹt giữa áp lực lạm phát cần siết lãi suất và lo ngại suy thoái do thuế quan Mỹ. Xem thêm

Việt Nam bất ngờ vượt bậc trên bản đồ xuất khẩu của Singapore
Đáng chú ý, Việt Nam đã leo bậc ngoạn mục từ vị trí thứ 12 lên hàng thứ 8 trong danh sách thị trường xuất khẩu hàng hóa của Singapore. Xem thêm

Sống chung với chiến sự nhưng kinh tế Israel vẫn tăng trưởng bất chấp
Dù chìm trong xung đột kéo dài, kinh tế Israel vẫn ghi nhận sức bật đáng kể: chứng khoán lập đỉnh, lạm phát hạ nhiệt, GDP duy trì tăng trưởng. Xem thêm

Khi OpenAI muốn thoát khỏi cái bóng của Microsoft: Cơ hội hay rủi ro cho cả hai phía?
Mối quan hệ từng được xem là hình mẫu giữa OpenAI và Microsoft nay đang bên bờ đổ vỡ. Xem thêm

Thêm một "ẩn số" khiến Fed chưa thể cắt giảm lãi suất
Căng thẳng Israel - Iran khiến kế hoạch hạ lãi suất của Fed khó triển khai hơn, do lo ngại lạm phát gia tăng từ giá dầu leo thang. Xem thêm

Hợp đồng tỷ USD của Elon Musk gặp rắc rối
Sau những căng thẳng công khai giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk trên mạng xã hội, chính quyền Mỹ đã yêu cầu Bộ Quốc phòng và NASA tiến hành rà soát toàn diện các hợp đồng hiện hành với SpaceX, công ty hàng không vũ trụ do Musk sáng lập. Xem thêm

iPhone sản xuất tại Ấn Độ tăng tốc xuất sang Mỹ giữa căng thẳng thuế
Trong vài tháng gần đây, Apple đã gia tăng đáng kể lượng iPhone sản xuất tại Ấn Độ được chuyển sang thị trường Mỹ, cho thấy sự điều chỉnh chiến lược chuỗi cung ứng nhằm ứng phó với chính sách thuế khắt khe của Mỹ đối với hàng hóa từ Trung Quốc. Xem thêm

Rạn nứt với Trump, Elon Musk đánh mất "lá chắn quyền lực"
Từng là “đồng minh thân thiết” của Tổng thống Donald Trump, Elon Musk giờ đây đối mặt với rủi ro lớn sau khi mối quan hệ giữa hai người đổ vỡ công khai trên mạng xã hội. Xem thêm

Hơn 111.000 doanh nghiệp đã "biến mất" trong 5 tháng đầu năm
Vào 5 tháng đầu năm 2025, số doanh nghiệp rút lui gần bằng lượng thành lập mới và tái hoạt động, phản ánh bức tranh kinh doanh nhiều thách thức và lo ngại. Xem thêm

Cuộc chiến giảm giá xe điện tại Trung Quốc và nỗi lo của giới chức
Gần đây, thị trường xe điện Trung Quốc diễn ra cuộc đua giảm giá quyết liệt. Xem thêm

Trump hé lộ ứng viên hàng đầu cho vị trí Chủ tịch Fed
Dù ông Jerome Powell còn tại vị đến tháng 5/2026, Tổng thống Trump tiết lộ sẽ sớm công bố người kế nhiệm. Xem thêm

Hơn 18 tỷ USD rót vào Việt Nam trong 5 tháng đầu năm
Trong 5 tháng đầu năm 2025, Việt Nam hút 18,39 tỷ USD vốn FDI, tăng 51,2% so với cùng kỳ. Con số này cho thấy niềm tin mạnh mẽ của nhà đầu tư vào triển vọng dài hạn của thị trường. Xem thêm

Tesla, SpaceX đứng trước sóng gió lớn từ việc đối đầu giữa Elon Musk và Donald Trump
Cuộc khẩu chiến giữa Elon Musk và Tổng thống Donald Trump đang khiến giới đầu tư lo ngại về triển vọng của Tesla, SpaceX và Starlink. Xem thêm

Đang quan tâm
Xem thêm
