Hợp đồng tỷ USD của Elon Musk gặp rắc rối

Sau những căng thẳng công khai giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk trên mạng xã hội, chính quyền Mỹ đã yêu cầu Bộ Quốc phòng và NASA tiến hành rà soát toàn diện các hợp đồng hiện hành với SpaceX, công ty hàng không vũ trụ do Musk sáng lập.

Theo thông tin từ bốn nguồn tin thân cận được Reuters dẫn lại, động thái này đánh dấu bước đi cụ thể đầu tiên trong việc hiện thực hóa những lời đe dọa của ông Trump nhằm vào tập đoàn công nghệ của Musk.

Không chỉ dừng lại ở việc rà soát hợp đồng, Lầu Năm Góc còn được cho là đang xem xét giảm vai trò của SpaceX trong hệ thống phòng thủ tên lửa “Vòm Vàng” - một chương trình đầy tham vọng do ông Trump thúc đẩy nhằm tăng cường khả năng phòng vệ chiến lược của Mỹ.

Việc đánh giá lại sự tham gia của SpaceX trong dự án này đặt ra dấu hỏi về tương lai của mối quan hệ hợp tác, vốn được coi là thiết yếu giữa công ty tư nhân và các cơ quan an ninh, quốc phòng của nước Mỹ.

Ngòi nổ dẫn đến cuộc đối đầu này bắt đầu từ những lời chỉ trích của Elon Musk đối với dự luật ngân sách của ông Trump. Musk cảnh báo rằng dự luật sẽ làm trầm trọng thêm thâm hụt ngân sách liên bang.

Mâu thuẫn leo thang khi vị tỷ phú công khai nhận định rằng ông Trump sẽ khó có thể tái đắc cử nếu thiếu sự ủng hộ từ ông.

Tổng thống Mỹ không để yên trước tuyên bố này, phản pháo bằng cách ám chỉ khả năng cắt giảm các khoản tài trợ và hợp đồng chính phủ dành cho các doanh nghiệp do Musk điều hành, bao gồm Tesla và SpaceX.

Trên nền tảng Truth Social, ông Trump viết rằng “cách nhanh nhất để tiết kiệm hàng tỷ USD là chấm dứt các khoản hỗ trợ cho Elon”.

Hiện tại, tổng giá trị các hợp đồng giữa chính phủ Mỹ và những công ty do Elon Musk sở hữu đã lên đến khoảng 22 tỷ USD.

Trong đó, riêng NASA đã ký kết hợp đồng trị giá xấp xỉ 5 tỷ USD với SpaceX để vận hành tàu vũ trụ Dragon, phương tiện duy nhất của Mỹ hiện nay có thể đưa phi hành gia lên và trở về từ Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).

Bên cạnh các nhiệm vụ vận tải không gian, SpaceX còn đảm nhiệm việc phóng vệ tinh, tham gia xây dựng hệ thống phòng thủ và thực hiện một loạt dự án quân sự nhạy cảm, bao gồm cả hợp đồng bí mật với Cơ quan Trinh sát Quốc gia (NRO) nhằm triển khai mạng lưới vệ tinh gián điệp.

Mặc dù hiện chưa rõ liệu Nhà Trắng có đủ cơ sở pháp lý hoặc ý định thực tế để hủy bỏ bất kỳ hợp đồng nào với SpaceX hay không, việc tiến hành rà soát đã gửi đi một tín hiệu rõ ràng về việc các doanh nghiệp dù giữ vai trò quan trọng đến đâu trong nền công nghiệp quốc phòng cũng không nằm ngoài tầm kiểm soát chính trị.

Một số nhà phân tích đã lên tiếng cảnh báo về khả năng xung đột lợi ích và nguy cơ sử dụng cảm xúc cá nhân làm cơ sở cho các quyết sách có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và ngân sách liên bang.

Ông Scott Amey, chuyên gia về đấu thầu công và cố vấn pháp lý tại tổ chức Project on Government Oversight, cho rằng chính sự hiện diện mạnh mẽ của Musk trong hàng nghìn hợp đồng chính phủ trước đây đang quay trở lại “bóng ma” chính trị mà ông từng giúp tạo dựng.

“Trớ trêu thay, chính những hợp đồng từng được Musk và nhóm DOGE chỉ trích vì yếu tố thiên vị giờ đây lại đang bị đặt dưới lăng kính chính trị chủ quan”, ông nhận định.

“Mọi quyết định cần phải dựa trên lợi ích quốc gia, chứ không phải là kết quả của cái tôi giữa hai cá nhân quyền lực.”

Tính đến thời điểm hiện tại, cả SpaceX lẫn Bộ Quốc phòng Mỹ đều chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào liên quan đến việc rà soát hợp đồng.

Trong khi đó, dư luận đang dõi theo từng động thái của Nhà Trắng với nhiều nghi vấn xoay quanh khả năng chính trị hóa các hợp đồng công, cũng như ảnh hưởng lâu dài đến mối quan hệ hợp tác giữa khu vực công và các tập đoàn tư nhân công nghệ cao - một xu hướng vốn đang ngày càng trở thành trụ cột trong hệ thống quốc phòng hiện đại của Mỹ.

Dù Elon Musk sau đó đã có những phát biểu “dịu giọng” hơn, dấu hiệu cho thấy mối quan hệ giữa ông và chính quyền Washington đã bước vào giai đoạn căng thẳng chưa từng có.

Vấn đề không còn nằm ở những dòng trạng thái hay phát ngôn cá nhân, mà đã chuyển hóa thành hành động cụ thể ảnh hưởng trực tiếp đến các dự án tầm quốc gia và hàng chục tỷ USD ngân sách.

Đây không chỉ là bài kiểm tra cho Musk hay Trump, mà còn là thước đo về mức độ ranh giới giữa cá nhân và thể chế trong một nền dân chủ hiện đại.