Doanh nghiệp toàn cầu xoay sở trước chính sách thuế quan của chính quyền Trump

Trong bối cảnh chính quyền tổng thống Donald Trump tiếp tục theo đuổi chính sách thương mại mang tính bảo hộ, các doanh nghiệp nhập khẩu vào Hoa Kỳ đang tìm mọi cách để thích nghi với hệ thống thuế quan ngày càng phức tạp và linh hoạt.

Mặc dù ông Trump khẳng định rằng "không ai được miễn trừ khỏi trách nhiệm về mất cân bằng thương mại", thực tế cho thấy hàng loạt sản phẩm đã được miễn thuế hoặc tạm hoãn áp dụng.

Gói thuế "đối ứng" được công bố ngày 2/4 đi kèm danh mục phụ lục dài 37 trang, miễn thuế cho lượng hàng nhập khẩu trị giá tới 644 tỷ USD – chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch. Chỉ vài ngày sau, thêm 20 mặt hàng khác, bao gồm điện thoại thông minh và máy tính, cũng được đưa vào danh sách miễn trừ.

Không dừng lại ở đó, các sản phẩm kim loại như thép và nhôm, cũng như hàng hóa đáp ứng điều kiện của Hiệp định thương mại Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) ký năm 2020, cũng được hưởng ưu đãi thuế quan. Những động thái này cho thấy Nhà Trắng vẫn duy trì dư địa đàm phán khá lớn.

Tuy nhiên, bức tranh có thể thay đổi nhanh chóng. Chính quyền Trump đã yêu cầu triển khai các cuộc điều tra đối với chuỗi cung ứng đồng – một mặt hàng hiện chưa chịu thuế nhập khẩu – bên cạnh các lĩnh vực then chốt như dược phẩm, vi mạch bán dẫn và các loại khoáng sản chiến lược.

Động thái này cho thấy xu hướng mở rộng phạm vi rà soát nhằm đánh giá mức độ phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài, đồng thời đặt nền tảng cho khả năng điều chỉnh chính sách thuế quan trong thời gian tới.

Dù vậy, việc tạm hoãn 90 ngày đối với mức thuế cao từng được đe dọa cùng hàng loạt điều khoản miễn trừ, đã phần nào làm giảm mức độ ảnh hưởng với nhiều quốc gia và doanh nghiệp.

Hiện tại, mức thuế trung bình mà Hoa Kỳ áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu đang ở mức khoảng 10% – một con số thấp hơn đáng kể so với các mức trần từng áp dụng trước đây đối với một số quốc gia, như Campuchia (49%) và Việt Nam (46%).

Nam Phi cũng là một ví dụ điển hình. Dù ban đầu phải chịu mức thuế 30%, việc hơn 1/3 lượng hàng xuất khẩu sang Mỹ là các kim loại quý không bị áp thuế như vàng, bạch kim và palađi giúp nước này giảm đáng kể gánh nặng.

Đối với Trung Quốc, mặc dù mức thuế suất danh nghĩa có thể lên tới 145%, nhưng tỷ lệ thực tế ước tính chỉ vào khoảng 106%. Nguyên nhân là do các mặt hàng công nghệ như điện thoại thông minh và máy tính – vốn chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ – hiện vẫn nằm trong danh sách được miễn trừ thuế.

Theo thống kê mới nhất, mức thuế bình quân áp dụng cho hàng nhập khẩu vào Mỹ hiện là 22% – cao hơn đáng kể so với mức trung bình nhiều thập kỷ qua, nhưng thấp hơn đỉnh điểm 27% khi các chính sách thuế mới được công bố.

Về phía doanh nghiệp, một số lĩnh vực có thể giảm tác động nhờ vào chính sách linh hoạt. Các công ty công nghiệp – nơi nguyên liệu đầu vào có thể chiếm tới 50% chi phí sản xuất – được hưởng lợi từ việc miễn thuế cho hóa chất cơ bản, silicon và cao su. Một số chất trong danh mục này cũng được sử dụng trong ngành thực phẩm – lĩnh vực chiếm khoảng 1/3 sản lượng chế biến công nghiệp tại Mỹ năm ngoái.

Ngoài ra, nếu hơn 20% giá trị sản phẩm được sản xuất tại Mỹ, thuế sẽ chỉ áp dụng trên phần giá trị nước ngoài – một nhượng bộ đáng kể. Báo cáo của Bộ Thương mại Mỹ năm 2023 cho thấy khoảng 50% giá trị hàng tiêu dùng tại Mỹ có nguồn gốc nội địa.

Một số cơ chế miễn trừ từ các giai đoạn trước cũng đang còn hiệu lực, bao gồm mặt hàng thịt cua, máy móc chế biến thức ăn chăn nuôi và một số động cơ điện.

Trong khi đó, một số doanh nghiệp chọn cách né thuế bằng cách vận chuyển hàng qua nước thứ ba hoặc khai báo giá trị thấp hơn thực tế. Ngoài ra, không thể bỏ qua chiến lược vận động hành lang nhằm gây ảnh hưởng tới chính sách thuế, bao gồm đóng góp tài chính cho các chiến dịch chính trị.

Trước bối cảnh đầy biến động này, các doanh nghiệp quốc tế sẽ cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ các diễn biến chính sách thương mại của Hoa Kỳ để kịp thời ứng phó, đồng thời tìm kiếm các biện pháp tối ưu hóa chi phí và duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Theo The Economist