“Dự luật to đẹp”: Ai được lợi, ai chịu thiệt?

OBBBA - "Dự luật to đẹp" vừa được Hạ viện Mỹ thông qua với nhiều ưu đãi thuế cho doanh nghiệp, nhưng đổi lại là những cắt giảm lớn về an sinh xã hội.

Những thay đổi này đang làm dấy lên tranh cãi về sự công bằng và tác động lâu dài đến nền kinh tế Mỹ.

Việc phân tích  các điều khoản cho thấy sự phân hóa rõ rệt giữa các nhóm được hưởng lợi và các đối tượng sẽ phải đối mặt với khó khăn. Dưới đây là bức tranh tổng quan.

I. CÁC NHÓM HƯỞNG LỢI TRỰC TIẾP

Trọng tâm của dự luật là các chính sách ưu đãi thuế, mang lại lợi ích đáng kể cho khối doanh nghiệp và những người có thu nhập cao.

• Khối doanh nghiệp và các tập đoàn lớn là nhóm hưởng lợi chính từ dự luật này.

Ưu đãi thuế được duy trì vĩnh viễn: Các khoản cắt giảm thuế từ Đạo luật TCJA 2017 sẽ không bị hết hạn như dự kiến.

Chi phí đầu tư cho thiết bị, cơ sở sản xuất mới và nghiên cứu phát triển (R&D) được khấu trừ toàn bộ ngay trong năm phát sinh, thúc đẩy mạnh mẽ mở rộng sản xuất trong nước, đặc biệt tại ngành bán dẫn.

• Doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức chuyển tiếp: Khoản khấu trừ thuế đặc biệt dành cho các chủ sở hữu doanh nghiệp nhỏ, luật sư, bác sĩ... được tăng từ 20% lên 23%.
• Người có thu nhập cao: Các quy định giảm thuế được dự báo sẽ làm tăng thu nhập ròng của 20% người giàu nhất thêm trung bình gần 13.000 USD/năm. 

Đối với nhóm 0,1% siêu giàu, mức tăng thu nhập lên tới hơn 290.000 USD mỗi năm.

Giới hạn khấu trừ thuế bang và địa phương cũng được nới lỏng cho các hộ gia đình có thu nhập đến 500.000 USD/năm.

• Một số nhóm người lao động cụ thể: Người lao động trong ngành dịch vụ có thể được khấu trừ thuế đối với thu nhập từ tiền tip. Người làm thêm giờ cũng nhận được một khoản khấu trừ tương ứng.

II. CÁC NHÓM CHỊU TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC

Đổi lại các chính sách ưu đãi này là việc cắt giảm đáng kể các chương trình an sinh xã hội.

• Người có thu nhập thấp: Nhóm thu nhập thấp chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi các chương trình bảo hiểm y tế Medicaid và tem phiếu thực phẩm (SNAP) bị siết chặt.

Lần đầu tiên, dự luật áp đặt yêu cầu người thụ hưởng phải có việc làm hoặc tham gia các hoạt động đào tạo để duy trì quyền lợi. Điều này có thể khiến hàng triệu người mất đi các khoản trợ cấp quan trọng.

Theo tính toán, thu nhập của nhóm thấp nhất có thể giảm 1,1%.

• Hệ thống bệnh viện: Việc cắt giảm gần một nghìn tỷ USD từ Medicaid giảm nguồn hỗ trợ chính phủ, trong khi các bệnh viện phải chịu thêm chi phí chăm sóc số bệnh nhân không có bảo hiểm dự kiến tăng lên.
• Lĩnh vực năng lượng sạch và xe điện (EV): Dự luật sẽ dần loại bỏ ưu đãi thuế cho các dự án năng lượng tái tạo như gió và mặt trời từ năm 2027.

Đáng chú ý, khoản tín dụng thuế lên tới 7.500 USD cho người mua xe điện sẽ bị chấm dứt, một đòn giáng mạnh vào nỗ lực thúc đẩy giao thông sạch.

III. ẢNH HƯỞNG Ở TẦM VĨ MÔ: NỢ CÔNG VÀ LÃI SUẤT

Để tài trợ cho việc cắt giảm thuế quy mô lớn, Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) dự báo OBBBA có thể làm tăng thâm hụt ngân sách Mỹ thêm khoảng 3,4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới.

Hệ quả tiềm ẩn là nợ công tăng sẽ đẩy lãi suất lên cao hơn, làm tăng chi phí vay mượn cho cả người dân và doanh nghiệp.

Điều này sẽ khiến chi phí vay vốn của cả người dân (mua nhà, xe) và doanh nghiệp (mở rộng kinh doanh) trở nên đắt đỏ hơn. Đồng thời, chính phủ cũng sẽ phải chi nhiều hơn cho việc trả lãi vay.

KẾT LUẬN

Dự luật OBBBA thể hiện một định hướng chính sách rõ ràng: ưu tiên kích thích tăng trưởng khối doanh nghiệp và sản xuất trong nước thông qua các biện pháp thuế, chấp nhận đánh đổi bằng việc thắt chặt các chương trình an sinh xã hội.

Vấn đề đặt ra là liệu chiến lược này có đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững trong dài hạn, hay sẽ làm gia tăng sự phân hóa xã hội và tạo ra các rủi ro vĩ mô lớn hơn trong tương lai.