Ngân hàng Nhà nước đề xuất siết chặt kiểm soát nội bộ

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang tiến hành lấy ý kiến cho Dự thảo Thông tư mới thay thế Thông tư 13/2018/TT-NHNN, với nhiều điểm sửa đổi sâu rộng về hệ thống kiểm soát nội bộ tại các NHTM và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Rà soát sức chịu đựng thanh khoản định kỳ mỗi quý

Một trong những nội dung đáng chú ý trong Dự thảo lần này là việc điều chỉnh tần suất kiểm tra sức chịu đựng rủi ro thanh khoản từ 6 tháng xuống còn mỗi quý.

Đây là động thái nhằm phản ánh sát thực hơn mức độ biến động thường xuyên và khả năng xảy ra rủi ro đột ngột đối với dòng tiền trong hệ thống ngân hàng.

Không chỉ tần suất thay đổi, phạm vi kiểm tra cũng được mở rộng đáng kể. Nếu như trước đây chủ yếu xoay quanh rủi ro thanh khoản và vốn, thì theo Dự thảo mới, các ngân hàng còn phải đánh giá thêm rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường và rủi ro lãi suất trên sổ ngân hàng.

Đặc biệt, phương pháp kiểm tra sức chịu đựng không còn bị giới hạn ở phân tích kịch bản, mà đã linh hoạt hơn với việc cho phép sử dụng thêm phân tích độ nhạy và kiểm tra ngược.

Để tăng độ sâu cho các phép kiểm tra, các ngân hàng buộc phải xây dựng ít nhất hai mức độ nghiêm trọng cho mỗi kịch bản: trung bình và nghiêm trọng.

Yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng toàn diện hơn

Theo Điều 31 của Dự thảo, việc theo dõi và quản lý rủi ro tín dụng không chỉ dừng lại ở cấp khoản vay riêng lẻ, mà phải mở rộng ra cả danh mục tín dụng tổng thể.

Cụ thể, ngân hàng cần phân tích rủi ro tín dụng theo các yếu tố như nhóm khách hàng, loại hình sản phẩm tín dụng, lĩnh vực kinh tế, vị trí địa lý, cũng như mức độ tập trung tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh.

Các kết quả thu được từ quá trình kiểm tra này sẽ phải báo cáo đầy đủ lên các cấp quản trị cao nhất trong ngân hàng, bao gồm Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Ban điều hành và Ủy ban quản lý rủi ro.

Mục tiêu là để thông tin này trở thành cơ sở ra quyết định thực tiễn, chứ không chỉ mang tính hình thức.

3 kịch bản bắt buộc đối với kiểm tra thanh khoản

Điều 51 Dự thảo quy định rõ: mọi ngân hàng phải xây dựng tối thiểu ba kịch bản căng thẳng để kiểm tra khả năng ứng phó với biến động thanh khoản.

Thứ nhất là kịch bản mang tính nội tại, mô phỏng sự cố xảy ra riêng lẻ tại chính ngân hàng đó (ví dụ như mất thanh khoản do suy giảm chất lượng tài sản hay mất uy tín).

Thứ hai là kịch bản toàn ngành, phản ánh tình huống khủng hoảng hệ thống như suy thoái kinh tế hay bất ổn địa chính trị.

Cuối cùng là kịch bản tổng hợp, kết hợp cả hai yếu tố trên.

Mỗi kịch bản phải bao trùm toàn diện các khía cạnh như: khả năng thanh toán, nguy cơ rút vốn sớm, biến động tỷ giá, nhu cầu mua lại nợ, và mức độ tổn thương trong cấu trúc huy động vốn.

Bên cạnh đó, ngân hàng cần thiết lập một kế hoạch dự phòng thanh khoản cụ thể, từ quy trình phát hiện khủng hoảng, các giải pháp ứng phó ưu tiên, tới cơ chế báo cáo và phân quyền ra quyết định trong tình huống khẩn cấp.

Đánh giá vốn dựa trên rủi ro tổng hợp

Với kiểm tra sức chịu đựng về vốn (quy định tại Điều 66), Dự thảo yêu cầu ngân hàng xây dựng các giả định bất lợi phù hợp với mô hình hoạt động và hồ sơ rủi ro.

Những yếu tố chính bao gồm: biến động lãi suất, tỷ giá, giá vàng và chất lượng tín dụng.

Đáng chú ý, tác động của lãi suất phải được đánh giá đồng thời trên ba phương diện: rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường.

Tương tự, biến động tỷ giá và giá vàng cũng phải được phân tích ảnh hưởng đến tài sản có trọng số rủi ro.

Mục tiêu của những quy định mới này là nhằm hỗ trợ hệ thống ngân hàng Việt Nam nâng cao khả năng nhận diện và ứng phó với các rủi ro tài chính, từ đó tăng cường sức chống chịu trước những biến động ngày càng phức tạp của thị trường trong và ngoài nước.