Hết thời dùng "bí danh" trong giao dịch ngân hàng

Trước làn sóng lừa đảo chuyển nhầm tiền qua tài khoản ẩn danh, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai nhiều biện pháp siết chặt kiểm soát.

Một trong những thay đổi đáng chú ý là việc chấm dứt sử dụng nickname khi giao dịch, thay vào đó chỉ hiển thị số tài khoản và tên thật của người thụ hưởng.

Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, từ năm 2020 đến nay, ngành Ngân hàng đã đẩy mạnh chuyển đổi số thông qua Quyết định 810, góp phần tăng tốc số hóa các dịch vụ tài chính.

Trong đó, đáng kể nhất là việc tích hợp hệ thống với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, giúp xác thực thông tin người dùng một cách chặt chẽ.

Tính đến giữa tháng 5/2025, hệ thống ngân hàng đã đối soát thông tin với hơn 130 triệu tài khoản cá nhân và hơn 700.000 hồ sơ tổ chức.

Trong đó, 113 triệu tài khoản đã được xác thực qua căn cước công dân gắn chip hoặc tài khoản định danh VNeID.

Nhiều ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, MB hay TPBank đã áp dụng phương thức xác thực sinh trắc học, bao gồm vân tay và nhận diện khuôn mặt, nhằm tăng cường kiểm soát người dùng.

Việc xác thực này không chỉ giúp loại bỏ tài khoản “rác”, mà còn làm giảm đáng kể rủi ro lừa đảo.

Một số ngân hàng cho biết kể từ khi áp dụng sinh trắc học, họ không còn ghi nhận vụ việc nào đáng chú ý liên quan đến giả mạo thông tin khách hàng.

Tuy vậy, theo Vụ trưởng, hiện vẫn còn hàng chục triệu tài khoản chưa xác thực, nhiều trong số đó là tài khoản “ngủ đông” hoặc bị sử dụng sai mục đích. 

Ngân hành Nhà nước đang phối hợp cùng các ngân hàng rà soát, chuẩn hóa và có thể sẽ yêu cầu đóng những tài khoản không hoạt động nhằm đảm bảo hệ thống sạch và an toàn hơn.

Đáng chú ý, NHNN đang sửa đổi Thông tư 17, dự kiến áp dụng từ tháng 9/2025.

Thông tư này bổ sung các điều kiện mở tài khoản cho tổ chức, yêu cầu phải đến trực tiếp chi nhánh ngân hàng thay vì mở từ xa như trước. Người đại diện pháp luật bắt buộc phải cung cấp sinh trắc học khi mở tài khoản.

Bên cạnh đó, các tổ chức mới thành lập trong vòng 6 - 9 tháng sẽ bị kiểm soát nghiêm ngặt khi thực hiện giao dịch chuyển tiền.

Một thay đổi đáng chú ý khác trong quy định mới là việc ngừng cho phép hiển thị bí danh hoặc tên gợi nhớ khi thực hiện giao dịch.

Ngân hàng Nhà nước sẽ buộc các ngân hàng thương mại chỉ được hiển thị tên thật của chủ tài khoản, tức tên đã được xác thực, khi có giao dịch chuyển tiền.

Mục tiêu của động thái này là nhằm giảm thiểu nguy cơ chuyển nhầm tiền do người dùng bị nhầm lẫn bởi tên hiển thị, đồng thời thu hẹp khoảng trống mà kẻ gian có thể lợi dụng để lừa đảo, đặc biệt trong bối cảnh các hình thức giả mạo thông tin ngày càng tinh vi hơn.

Song song với các thay đổi về hiển thị tài khoản, NHNN cũng đang phối hợp cùng Bộ Công an triển khai hệ thống cảnh báo tài khoản có dấu hiệu rủi ro cao. Hệ thống này đã được BIDV đưa vào thí điểm từ tháng 4/2025.

Theo ghi nhận bước đầu, chỉ sau gần hai tháng triển khai, trên 100 tỷ đồng của khách hàng đã được ngăn chặn kịp thời không để rơi vào tay các đối tượng gian lận, nhờ vào các cảnh báo tự động khi giao dịch chuyển đến tài khoản bị nghi ngờ có dấu hiệu lừa đảo.

Các ngân hàng lớn khác như Vietcombank, VietinBank, MB và Agribank sẽ lần lượt triển khai trong quý III năm nay.

Nếu hiệu quả, hệ thống sẽ được mở rộng trên toàn quốc, trở thành một lớp phòng vệ chủ động chống lại tội phạm công nghệ cao.

Hiện nay, Việt Nam có hơn 200 triệu tài khoản ngân hàng. Trong đó, khoảng 87% người trưởng thành đã tiếp cận các dịch vụ ngân hàng số.

Theo số liệu của NHNN, đến tháng 3/2025, giao dịch thanh toán không tiền mặt đã vượt mốc 5,2 tỷ lượt, với tổng giá trị lên đến 80 triệu tỷ đồng, tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Đặc biệt, hình thức thanh toán bằng mã QR tăng vọt, phản ánh xu hướng ưu tiên tiện lợi và tốc độ trong tiêu dùng.

Ngành ngân hàng đang từng bước tiến gần đến mục tiêu hạn chế sử dụng tiền mặt và thúc đẩy sự minh bạch trong tài chính cá nhân. Tuy nhiên, khi tốc độ số hóa tăng nhanh, thì các tiêu chuẩn về bảo mật, xác thực và phòng ngừa rủi ro cũng phải được nâng lên tương xứng.

Trong bối cảnh đó, việc Ngân hàng Nhà nước kiên quyết loại bỏ tài khoản nặc danh, đẩy mạnh xác thực bằng sinh trắc học và xây dựng hệ thống cảnh báo gian lận là những bước đi then chốt.

Đây chính là nền tảng để hình thành một hệ sinh thái tài chính số an toàn, minh bạch và phát triển bền vững trong tương lai.