Hệ sinh thái Việt Phương - VietABank: Sở hữu tập trung và dòng vốn nghìn tỷ

Dữ liệu cho thấy cấu trúc sở hữu tập trung của nhóm Tập đoàn Việt Phương (VPG) và các cá nhân liên quan tại VietABank (VAB). Song song đó, dòng tín dụng hàng nghìn tỷ đồng từ VAB được ghi nhận chảy vào các pháp nhân trong hệ sinh thái VPG như Sơn Trà, Capella Group. 

Cơ cấu sở hữu và kiểm soát của nhóm Việt Phương tại VietABank

Tính đến tháng 11/2024, CTCP Tập đoàn Đầu tư Việt Phương (VPG) là cổ đông tổ chức lớn nhất của VietABank, sở hữu 65,9 triệu cổ phiếu VAB, tương đương 12,21% vốn điều lệ. Cá nhân ông Phương Hữu Việt, Chủ tịch HĐQT Việt Phương, sở hữu 24,55 triệu cổ phiếu (4,55%). Nhóm "người liên quan" sở hữu thêm 7,63% vốn (trong đó, bà Đỗ Thị Ngọc Hà, em dâu bà Phương Minh Huệ - TGĐ VPG, nắm 0,13%).

Tỷ lệ sở hữu 12,21% của VPG đã vi phạm quy định trần 10% đối với cổ đông tổ chức theo Luật Các tổ chức Tín dụng 2024 (hiệu lực từ 1/7/2024). Để tuân thủ, VPG đã đăng ký bán 17 triệu cổ phiếu VAB, hoàn tất giao dịch vào 30/5/2025, qua đó giảm tỷ lệ sở hữu của tổ chức xuống còn 9,06%.

Tuy nhiên, cơ cấu quản trị cho thấy mối liên hệ chặt chẽ. Ông Phương Hữu Việt từng là Chủ tịch HĐQT VietABank trong một thập kỷ (từ tháng 8/2011 đến tháng 9/2021). Người kế nhiệm và giữ chức Chủ tịch HĐQT VietABank hiện tại là ông Phương Thành Long, cháu ruột của ông Việt.

Ở cấp điều hành, Tổng Giám đốc VietABank, ông Nguyễn Văn Trọng từng nắm giữ tới 98% vốn tại Công ty TNHH Capella Group – một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái Việt Phương. Bà Phương Minh Huệ (TGĐ VPG) cũng là Cựu Thành viên HĐQT VietABank giai đoạn 2020-2021.

Dòng vốn tín dụng nghìn tỷ từ VietABank vào "hệ sinh thái"

Ghi nhận cho thấy VietABank là bên cấp tín dụng và nhận tài sản đảm bảo từ nhiều pháp nhân thuộc nhóm VPG, bao gồm CTCP Sơn Trà, Capella Group, và LEC Group.

Đối với CTCP Sơn Trà:

Đây là đơn vị triển khai dự án Sơn Trà Resort & Spa tại Đà Nẵng. Ông Phương Hữu Việt giữ chức Chủ tịch HĐQT Sơn Trà từ 13/3/2017, hiện bà Phương Minh Huệ là Chủ tịch HĐQT.

• Ngày 12/3/2024: Sơn Trà thế chấp "toàn bộ quyền tài sản phát sinh từ Giai đoạn II dự án" tại VietABank - Chi nhánh Đà Nẵng, đảm bảo cho nghĩa vụ tài chính 700 tỷ đồng.

• Ngày 19/3/2024: Sơn Trà tiếp tục thế chấp tài sản tương tự tại VietABank - Chi nhánh Phan Thiết, đảm bảo cho nghĩa vụ 750 tỷ đồng.

• Hoạt động thế chấp này đã diễn ra từ năm 2019.

Đối với Capella Group và LEC Group:

Công ty TNHH Capella Group (nay là Công ty CP Capella Group) do ông Phương Hữu Việt thành lập tháng 7/2015 với vốn ban đầu 1.000 tỷ đồng. Sau khi ông Việt thoái vốn (tháng 4/2018), ông Nguyễn Văn Trọng (TGĐ VAB) nắm 98% vốn.

• Tháng 9/2025: Capella thế chấp 30 triệu cổ phần tại Công ty CP Shinec tại VietABank - Chi nhánh Hải Phòng.

• Tháng 9/2024: Capella thế chấp quyền tài sản phát sinh từ gần 35 triệu cổ phần tại Công ty CP Công nghệ Tài chính Encapital tại VietABank - Chi nhánh Bắc Ninh.

Công ty CP Tập đoàn LEC (thành lập tháng 11/2018, vốn 300 tỷ đồng, Capella góp 150 tỷ - 50%), kể từ năm 2019 cũng thường xuyên thế chấp "hàng loạt hợp đồng mua bán hàng hóa và hóa đơn VAT" tại VietABank - Chi nhánh Sài Gòn.

Rủi ro tài sản đảm bảo từ dự án "treo"

Tài sản đảm bảo chính cho các khoản vay/nghĩa vụ tài chính nghìn tỷ của Sơn Trà là "quyền tài sản" phát sinh từ dự án Sơn Trà Resort & Spa.

Đây là một trong 13 dự án bất động sản tại bán đảo Sơn Trà đang bị "vướng mắc" pháp lý nghiêm trọng.

Dự án này nằm trong diện bắt buộc rà soát lại toàn bộ về đất đai, đầu tư, xây dựng, môi trường và lâm nghiệp. Theo chủ trương của chính quyền Đà Nẵng, nếu không đáp ứng đủ điều kiện để tiếp tục triển khai, dự án sẽ bị thu hồi đất để tránh lãng phí tài nguyên. Tình trạng pháp lý này đặt ra dấu hỏi lớn về giá trị và khả năng xử lý của tài sản đảm bảo mà VietABank đang nắm giữ.

Kết quả kinh doanh VietABank: Nợ xấu và chi phí dự phòng tăng vọt

Mặc dù 9 tháng đầu năm 2025, VietABank báo cáo lợi nhuận sau thuế hợp nhất đạt 840 tỷ đồng, các chỉ số về chất lượng tài sản lại cho thấy bức tranh đáng lo ngại.

Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng trong quý 3/2025 đã tăng vọt lên 161,9 tỷ đồng. So với mức chỉ 6,1 tỷ đồng của quý 3/2024, chi phí này đã tăng 2.554% (hơn 26 lần).

Song song đó, chất lượng nợ vay suy giảm rõ rệt. Tính đến hết tháng 9/2025:

• Tổng nợ xấu: Tăng 42% so với đầu năm, từ 1.091 tỷ đồng lên 1.556 tỷ đồng.

• Nợ Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ): Tăng gần gấp đôi trong 9 tháng, từ 558 tỷ đồng (đầu năm) lên hơn 1.052 tỷ đồng.